In een stad leven mensen met een klein groepje bekenden tussen een heleboel onbekenden. Dat is een attractie van de stad. En één reden waarom mensen over de hele wereld naar de stad verhuizen. Weg van de vertrouwde, maar benauwde ons-kent-ons-wereld van het dorp of provinciestadje. Lekker anoniem. Stadslucht maakt vrij. Is dat zo?
Met de bekenden, die meestal erg op elkaar lijken en vertrouwd en voorspelbaar zijn, vormen mensen weer dorpjes in de stad. Een verzameling plekken waar ze elkaar en andere ons-soort-mensen tegenkomen. De grote groep onbekenden vormen het decor waartegen het sociale theater van de ons-kent-ons-groep zich afspeelt. Of de stoorzender, het ongemak.
Om ons op ons gemak (vrij…) tussen onbekenden te bewegen, zit ons iets in de weg: beelden, groepsbeelden. Zoals:
Kan ik voor die ouwe feministe met dat hennarode haar wel de deur open houden, straks krijg ik de wind van voren. Hoe moet ik dat groepje capuchonjongens die de hele stoep bezetten, passeren? Kan ik mijn dochter wel alleen buiten laten met al die testosteronbommen hier in de buurt? De bewoners van die nieuwe dure huizen zullen wel op ons neerkijken, want wij zijn de achterstandswijk. De mensen hierachter in de sociale woningbouw vinden ons natuurlijk rijke stinkerds. Mag ik als man een vrouw met hoofddoek wel groeten? Straks krijg ik d’r echtgenoot achter me aan. Nederlanders groeten nooit, ze denken zeker dat ik terrorist ben. O jee feyenoordsjaals, zet je schrap! Zwervertypes kan je beter niet aankijken, want dan vragen ze gelijk om geld.
Een remedie voor de angst voor het/de onbekende
Vermoeiend hoor, en ongemakkelijk. Kunnen we daar van af komen? Jawel, althans zeker een beetje. Op plekken waar je net iets langer met onbekenden verblijft, niet omdat je elkaar opzoekt, maar omdat je er allebei iets te zoeken hebt. Een boek bijvoorbeeld, of een warme plek waar je niks hoeft en tussen de mensen kunt zitten. Of waar je je telefoon kunt opladen. Of een rek met kleren waar je tussen kunt rommelen. Een tentoonstelling waar je zo naar binnen kunt lopen. Een koffiebar waar ze je een kopje laten kiezen en mag je dat koekje ook? Een kopieermachine. Plekken waar korte uitwisselingen kunnen ontstaan, een blik, een paar zinnen die je kan afluisteren. Blijkt dat die man met dat geklitte haar, roodbruine veel-buitengezicht en vijf lagen kleren over elkaar en een doordringende geur om zich heen iets te weten van Italiaanse filmstromingen. En staat een relaxte rasta een reader bedrijfseconomie te kopiëren. En die roodharige oude feministe bedankte gewoon vriendelijk toen iemand de deur voor haar openhield. Plekken waar vluchtige ontmoetingen plaatsvinden en waar door herhaling onbekenden vertrouwde vreemden voor elkaar kunnen worden. Spannende plekken, omdat je nieuwe onverwachte dingen ontdekt en je wereld en de stad groter en veiliger wordt dan je eigen stadsdorpje.
De Leeszaal is zo’n plek en vandaag hebben we in de Leeszaal nog meer van die ‘vanzelfsprekende ontmoetingsplekken’, afluisterplekken, ingericht: een do it yourself kopieerhoek met Printroom, een openbaarvervoerplek, een kapsalon, een koffiebar; en aan het plein zijn er nog 2 exposities met uitleg (Bloosdoos bij Atelier Herenplaats en Westside Stories), Dress for Success met sale zonder spiegels en kapper BSUR Hair met stoelmassage. Die plekken zijn de hele middag in functie, en soms gebeurt er iets speciaals. Iets poëtisch, verhalends, muzikaals, want het is tenslotte PuntKomma Muziek. Let op Ramona, die zorgt dat je op het goede moment op de goede plek bent.
Het wordt een overdosis aan indrukken en ervaringen. Na afloop wil je alleen maar op je eentje op de bank. Maar kom over een tijdje weer terug naar de Leeszaal, want vluchtige ontmoetingen als remedie tegen de angst voor het/de onbekende zit in de kracht van de herhaling. Zoals een antibioticakuur, maar dan gezonder voor mens en milieu en zonder resistentierisico. Vluchtige ontmoetingen; het blijft altijd werken.
Mijn openingscolumn voor PuntKomma Muziek ‘Vluchtige Ontmoetingen’, Leeszaal Rotterdam West 14-12-2019. PuntKomma Muziek is sinds 2014 een programma van de Leeszaal waarin taal en muziek op een eigenzinnige manier gecombineerd worden. Programmamakers van 2019: Martin de Reuver, Geraldine Gomez, Inge de Crom, Klaas Hekman, JinWo Versluijs en Joke van der Zwaard. ‘Vluchtige Ontmoetingen’ was editie nr. 26.