De gemeente is van plan om voortaan samen met bewoners wijkplannen te maken. Mirjam Hoekstra, directeur/bestuurder van Woonstad, omarmde enthousiast het pleidooi voor meer zeggenschap van bewoners van Recht op de Stad. De manier waarop Woonstad een toekomstvisie voor het Oude Westen laat maken, wijkt echter sterk af van deze stadsvernieuwing 2.0-voornemens en – ambities. We kunnen dat nu nog aanpassen, als iedereen dat wil.
Volgens de nieuwe opvattingen over zeggenschap van bewoners, begint het maken van wijkplannen voortaan bij de bewoners. Het is hun woonomgeving en bij hen zit belangrijke kennis over de wijk. Bureau Stec, dat van Woonstad de opdracht kreeg om een toekomstvisie voor het Oude Westen te schrijven, draaide de volgorde echter om. Ze bestudeerden de statistieken, spraken met mensen van Woonstad en de gemeente, organiseerden voor zichzelf een dag- en een avondschouw door de wijk, interviewden acht bewoners en organiseerden als sluitstuk van de informatieverzameling een eenmalige ‘ophaalsessie’ van ervaringen en meningen van bewoners (en wijkprofessionals). Momenteel schrijven ze een concept-toekomstvisie, die ze voorleggen aan de opdrachtgever, die kan er nog wat van zeggen en dan is het klaar. Aanpak jaren nul. Zelfs de Klantenraad van Woonstad is niet ingelicht over dit project.
Toch weer ‘balans’
Beginnen met de bewoners betekent ook dat je samen de uitgangspunten bepaalt. Op die ophaalsessie werden de uitgenodigde bewoners en wijkprofessionals echter gelijk geconfronteerd met een alles bepalende doelstelling: ‘Het in beeld brengen welke opgaven er liggen in de buurt Oude Westen en welke keuzes en ingrepen bij kunnen dragen aan een beter in balans brengen van de buurt en daarmee de toekomstbestendigheid vergroten.’ In de (concept) nieuwe Woonvisie van de gemeente komt het woord niet meer voor, maar daar was hij weer: balans. Ofwel: het aandeel sociale huurwoningen in het Oude Westen moet verkleind worden om de wijk te verbeteren.
De aanwezige bewoners waren even uit het veld geslagen, maar kwamen daarna met tegenargumenten. Het is een algemeen geaccepteerd feit dat er een tekort is aan sociale huurwoningen in Rotterdam, dus die ga je toch niet weghalen! Het is bekend dat het toevoegen van duurdere woningen de problemen van mensen met een laag inkomen in een wijk niet oplost. En wat is eigenlijk het probleem? Wanneer gaat Woonstad nu eens de waarde van de aanwezige bewoners inzien? De manier waarop wij met de centrumproblematiek van dakloosheid en drugsverslaafden omgaan. Onze voortrekkersrol in vergroening, verduurzaming en energieprojecten. En in het creëren en beheren van diverse sociale en culturele plekken waar (ook) mensen met zorgen terechtkunnen: om gewoon tussen de mensen te zitten, om hun verhaal kwijt te kunnen, om antwoorden te krijgen op vragen en om iets nuttigs te doen als vrijwilliger. De vele onzichtbare burenhulp. Al die mensen die dagelijks de naast geplaatste vuilniszakken in de containers stoppen. Enz. enz. Waarom nemen we dat niet als uitgangspunt en kijken we hoe we dat kunnen versterken? Onderdeel daarvan is zorgen voor huisvesting van sociale stijgers, maar voeg die middenhuur/koopwoningen toe. Niet alleen door bij te bouwen; ook door de doorgeschoten huren van geliberaliseerde sociale huurwoningen te verlagen. Dure huurappartementen zijn wisselwoningen, daar gaan mensen zo snel mogelijk weer uit. Dure koopappartementen zijn er al te veel in het centrum; er worden niet voor niets hoogbouwplannen afgeblazen.
De ‘urgenten’
Toen het stof van de verontwaardiging enigszins was neergedaald en de medewerkers van Woonstad gingen meepraten, werd duidelijker waar bij hen onder andere de schoen wringt. Ruim 50% van de vrijgekomen woningen in het Oude Westen moet gereserveerd worden voor ‘urgenten’. Mensen uit zorginstellingen, met een medische indicatie, uit sloopgebieden, uit de daklozenopvang en statushouders. Ze maken zich zorgen dat de wijk dat niet meer aan kan. Tegelijkertijd is er terughoudendheid om er met bewoners over te praten, vanwege de privacywet en vanwege de vrees voor negatieve reacties. En dus komen ze uit op minder sociale huurwoningen, want voor die duurdere woningen komt deze ‘doelgroep’ niet in aanmerking.
Het probleem én de (verdwijn)oplossing is in dit geval door één partij geformuleerd. Dat kan ook anders. Bewoners, zorginstellingen, corporatie en gemeente kunnen het er ook met elkaar over hebben welke voorzieningen er in een wijk nodig zijn om zowel de ‘urgenten’ als hun buren te ondersteunen wanneer dat nodig is. Ook hierin is de kennis én betrokkenheid van bewoners cruciaal, want de afgelopen tientallen jaren zijn al veel ‘urgenten’ gehuisvest in het Oude Westen. Dat ging soms fout, en dan kwam het bij de wijkprofessionals terecht, maar ook vaak goed, onder andere door de zorg, betrokkenheid, tolerantie en levenswijsheid van de buren en de inzet van vrijwilligersorganisaties. En dan horen de wijkprofessionals er nooit wat over.
Oplossingen bedenken voor problemen die niet met (verschillende groepen) bewoners besproken zijn, werkt niet. Laten we in 2024 gewoon opnieuw beginnen met die toekomstvisie voor het Oude Westen, zonder vooringenomen standpunten en voorwaarden. Laten we er een jaar voor uittrekken om op allerlei plekken en manieren meermaals met diverse groepen bewoners te praten over hoe het nu gaat, hoe we zaken kunnen verbeteren en wie daaraan op welke manier kan bijdragen. Laat de toekomst van het Oude Westen nu beginnen met een andere manier van samenwerken met elkaar.
Ik schreef dit stuk voor Buurtkrant Het Oude Westen, december 2023.
Bij de foto: In de rij voor een klein appartement op de 2e verdieping, een voormalige, verkochte sociale huurwoning. Huurprijs € 1150 excl.